Yahya Galip
Yahya Galip, 1874 yılında dünyaya gelmiş ve 13 Mayıs 1942 tarihinde vefat etmiştir. Ayvansaray Rüştiyesinde öğrenim görmüş ve daha sonra Divan-ı Muhasebat’ta çalışmıştır. Değişik tarihlerde Tokat, Amasya, Muş, Aydın, Bitlis, Hicaz, Halep, Kastamonu ve Ankara Defterdarlığı görevlerinde bulunmuştur. Ankara Vali Vekilliği ve Ankara Valiliği yapmıştır. 3 dönem Kırşehir, 3 dönem Ankara Milletvekili olarak TBMM’de görev yapmıştır.
Cumhuriyetimizin kuruluş yıllarında, İstanbul hükümetinin emirleri doğrultusunda milli mücadele hareketini engellemek için büyük gayret sarf eden Ankara Valisi Muhittin Paşa’nın tutuklanması üzerine Ankara Valisi olan Yahya Galip, soyadı kanununun çıkması ile birlikte “KARGI” soyadını almıştır.
27 Aralık 1919 tarihinde Mustafa Kemal Paşa’nın Ankara’ya gelişinde ve karşılanması sırasında Ankara Valisi olarak önemli etkinlikleri organize etmiştir.
Ata’nın Ankara’ya gelişi halkta heyecan yaratmış, değişik kaynaklara göre, o gün Ankara sokakları 50-100 bin civarında insan seline sahne olmuştur. O tarihlerde Ankara nüfusunun 30 bin civarında olduğu düşünüldüğünde, olayın önemi daha iyi anlaşılır. Mustafa Kemal Paşa, Sivas’tan hareketle Ankara’ya geldi. Ankara halkı kendisine “Paşam seni görmeye geldik, Vatan uğruna ölmeye geldik” diye hep bir ağızdan bağırmış, bunun üzerine Ata duygulanmış ve etkilenmiştir. Cumhuriyetin ilanı ile birlikte Yahya Galip, Ankara Valiliğine asaleten atanmış ve daha sonra milletvekili olmuştur. Ölümüne kadar milletvekili olarak görev yapmıştır.
Peki, o yıllarda Ankara’da siyaseten olaylar nasıldı?
Mustafa Kemal Paşa 2 Eylül 1919 tarihinde Sivas’a gelmiş ve 4 Eylül 1919 tarihinde Sivas kongresi toplanmıştır. Sivas kongresi kararları alınmış ve “Heyeti Temsiliye” oluşturulmuştur.
İngiliz birliklerinin Ankara’ya gelmesi ve bu gelişle birlikte Ermeniler çeteler oluşturmuş ve taşkınlıklar yaşanmıştır. Ankara merkez ve ilçelerinde katliamlar yapılır. Hatta 1919 yılı kurban bayramında Bayram namazı için kimse camiye gitmez. Çünkü camilere bomba konulduğu şeklinde ihbarlar alınmış ve tedbir olarak bu uygulama yapılmıştır. İşte Cumhuriyet öncesi Ankara’da adeta kâbus yaşanıyordu.(1) Katliam yapılacağına dair o tarihte kuvvetli deliller elde edilmiştir. Ancak bu girişim önlenmiştir. Bazı cami temellerine yerleştirilmiş dinamitler ele geçirilmiştir. Böyle bir eylem yapılacağı posta memurunun şüphelenmesi üzerine ortaya çıkmış, posta memuru mektubu padişah yanlısı olan Vali Muhittin Paşa’ya değil Defterdar Yahya Galip Bey’e teslim etmiştir. Bunun üzerine olaya Ali Fuat Paşa el koymuş ve saldırı girişimi önlenmiştir.
Bu olaydan sonra işgalci Fransız birlikleri Ankara’yı terk etmiştir. Ata’nın gelişinden bir müddet sonra da İngiliz birlikler de Ankara’yı terk etmişlerdir. Heyeti Temsiliye’nin aldığı bir kararla padişah yanlısı Ankara Valisi Muhittin Paşa tutuklanır. Ankara Valiliğine, Ankara Defterdarı Yahya Galip Bey vekâlet eder. Bilahare asaleten bu göreve getirilir.
Vali vekili Yahya Galip Heyeti Temsiliye reisi Mustafa Kemal Paşa ile sürekli görüşerek Ankara’yı milli hükümete hazırlar. Ankara halkı 5 Ekim 1919 günü Cuma namazında toplu olarak bağımsızlık uğruna mallarını ve canlarını feda etmekten çekinmeyeceklerine dair Hacı Bayram Veli Camisi avlusunda topluca yemin ederler. Bu yeminden sonra Ankara’da bir “Milli Alay” kurulur. Ankara Müftüsü Rıfat Börekçi’nin fiilen görev aldığı Milli Alay’a bizzat kayıtları yapar. 29 Ekim 1919 tarihinde Ankara’da kurulan Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinde Yahya Galip Bey’de görev alır. 27 Aralık 1919 tarihinde Ankara’ya gelen Mustafa Kemal Paşa’nın en iyi şekilde karşılanmasını organize edenlerden birisi de şüphesiz Yahya Galip Bey’dir.
Yahya Galip Bey’in ismi bir okula (2) bir caddeye (3) ve Ankara’da bir vergi dairesine verilmiştir.(4) İsmini yaşatanları bu vesile ile saygıyla anıyoruz.
Yahya Galip KARGI’nın yaşamı ile ilgili Abdurrahman KAPLAN tarafından yayınlanmış “Kurtuluş Savaşı Hakanı Yahya Galip” isimli bir kitap mevcut olup, kitap Kitapevi yayınlarına aittir.
- 1) Ankara Milli Mücadele Yılları ve İstiklal Marşı, Abdülkerim ERDOĞAN, Ankara Semih Ofset Matbaası (Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları)
- 2) Yahya Galip Kargı İlköğretim Okulu, Ankara’nın Hacı Bayram Mahallesinde bulunmaktadır.
- 3) Yahya Galip caddesi Ankara’da dır.
- 4) Yahya Galip Vergi Dairesi, Ankara’nın Siteler semtinde bulunmaktadır.
Ankara, 05.02.2015
Ali İYİBİL
Rahmetli hakkında enteresan bir sayfa var.
http://www.angelfire.com/ri2/ruhiselman/rs27.html
veya
“BİR SPİRİTUALİSTİN DÜNYASI”
“AHIRETTEN SİMALAR – 17” yazıp arayın.