Ankara Kalesi ve Kırklar Mezarlığı
Bayramlarda mezar ziyareti yapmak iyi bir geleneğimizdir. İnsan bu ziyarette bütün sorunlarını unutup duygusal anlar yaşar. Cebeci Asri Mezarlığında bütün düşünceleri bir kenara bırakıp uzun ince yollarında yürürken ilginç mezar taşları dikkatimi çekti. O anda böyle bir araştırma yapmak aklıma geldi.
Eve gelince internetten bir bakayım dedim. Bu arada gözüme Ankara’nın en eski kabristanı acaba hangisi derken Ankara hakkında araştırmalar yapan araştırmacı yazar Abdülkerim ERDOĞAN’ın sitesinden bu konuda önemli bilgiler öğrendim.
Ankara’nın en eski tarihli mezarlığının Ankara kalesini doğusunda Demirtaş Mahallesi Yazbaşı Sokağında Mollabüyük Camiinin güneyinde bulunduğu bilgisinden hareket ederek bir gün bu mekanı ziyaret etmek istedim. Ankara kalesine çıkınca önce mahalle muhtarından adresi sordum. Demirtaş Mahallesi bilinmiyordu, herhalde isim değişmiş olabilir dedim, sokak ismini sorunca daha tatmin edici bir bilgi aldım ve gösterilen adrese doğru yürüdüm. Kalenin doğu tarafından henüz restore edilmeyen mahallesine ulaşmak için yürümeye başladım. Ancak garip bir his taşımaya başladım. İç içe geçmiş gecekondular ve bakımsız sokakları geçerek “ Yazbaşı” sokağını buldum.
İnsanların tedirgin bakışları bana bir müddet önce fotoğraf çekmek için gittiğimiz Yenidoğan’ı hatırlattı. Hiç kimse fotoğraf çekilmesini istemiyordu. Ancak insan olmayan bölgelerde kalenin fotoğraflarını çekebildim. Sora sora Bağdat bulunur diyerek sokağın bir hayli daraldığı bir anda etrafı taş duvarla çevrili, kapısı kilitli mezarlık önüme çıktı. Sorup soruşturdum, mezarlıkta önceden bir görevlinin bulunduğunu, ancak epey bir zamandır kimsenin bulunmadığını öğreniyorum. Demir parmaklıklar arasından birkaç fotoğraf çekebildim. Gelelim mezarlığa, 612 ada 13 parselde yaklaşık 400 m²’lik bir alanda etrafı taş duvarla çevrilmiş bir mekan, bakımsız olduğu her halinden belli.
Kırklar Mezarlığı, kadılar kabristanı olarakta kayıtlarda geçiyor. Bu konuda ilk araştırma Mübarek Galip tarafından yapılmıştır. Selçuklu döneminde görevli kadılar ölümünde bu mezarlığa defnedilmiştir. En eski mezar taşı 1262 tarihini taşımakta olup, kabirin bir kadıya ait olduğunu öğreniyorum. Mezarlığa 1900 yıllarında kadar defin yapılmış olup, mezarlar Selçuklu mezarı tarzındadır. Mezar taşlarının süslemeleri sanatsal değer taşımaktadır. Mezarlık 2008 yılında restore edilmiştir. Ancak günümüzde yine bakımsız bir haldedir. 2006 yılında bu durumu yazı ile anlatan Abdülkerim ERDOĞAN’ın uğraşıları sonucunda restore çalışmasının başladığı anlaşılıyor. Restore tamamlandıktan sonra bir süre mezarlıkta bir personel görev yapmış, ancak günümüzde eski konumuna dönmekte olduğunu gördüm.
Mezarlığın hemen yakınında tarihi bir şadırvan mevcut ama, hiç restore görmemiş kısmen yıkılmış bir vaziyette, yanında restore çalışmaları başlatılan Mollabüyük Camiisini görüyorum. Edindiğim bilgilere göre camiinin iç teçhizatının çok güzel olduğu söyleniyor. Fotoğraf çekmemek şartıyla orada kuş besleyen mahalleli gençlerle sohbet ettim, kendi aralarında bu abi polise benzemiyor diye konuşmalarını duydum, biraz rahatladılar bende kendimden bahsettim, ama yinede kendilerinin fotoğraflarını çekmeme izin vermediler, bende kuşlarının fotoğraflarını çektim. Bana dakikalarca kuşlarının maharetlerini anlattılar. Bende bilgi edinmek amacıyla sohbeti devam ettirdim.
Etrafta dolaşınca Ankara kalesinin doğu yönünün manzarası dikkatimi çekti, beklide bulunduğum mekandan hiç fotoğraf çekilmediğini düşündüm. Değişik yol güzergahını izleyerek tekrar kaleye çıktım. Kaleye çıkıncaya kadar gördüklerimden sonra kalenin diğer yüzü güzel geliyor. Kalenin batı yönü restore edilmiş, turistik bir mekan olmuş, ancak doğusu tam tersi, ne zaman düzeltilir bilmiyorum. Benim gördüğüm iki farklı Ankara kalesi var. Doğu cephesindeki insanlarında ikna edilmeleri ve onlarında topluma entegre olmalarının daha iyi bir yaşam ile mümkün olduğuna inanıyorum.
Gördüğüm şekliyle Kadılar Mezarlığı’na yalnız gidilmesini önermiyorum. En azından yanınızda bir kişiyle gidip ziyaret edebilirsiniz. Tabii benim yaşadığım hisleri yaşamak istiyorsanız. Daha güzel bir Ankara kalesi için tüm yetkililerin duyarlı olmasını diliyorum.
Tarihi Ankara kalesinin bir bütün halinde düşünülmesi ve kısmen bir bölümünün halen turizme yönelik düzenlenmesinin yanında özellikle doğu cephesininde restorasyona acilen tabi tutulması ve tarihi mezar, şadırvan ve camilerin turizme açılması Ankaramız için kazanım olacaktır. Özellikle Mollabüyük Camisi ve şadırvanının restore edilerek çevresinin park haline getirilmesi şehrimize hizmet olacaktır.
Sevgiyle,
Ali İyibil
ÇEKİM ETKİSİ ne candan teşekkür ediyorum.Sayenizde severek geziyoruz.İyi günler başarıların devamı dileğiyle.
Ali Bey bu defa da bizi ilginç bir yere götürdünüz. Teşekkür ederiz. Ankara’da çalışılması gereken kültür mirası meğerse çokmuş.
Mehmet bey,ilginize çok teşekkür ediyorum.Bana gösterdiğiniz fotoğraflarınız çok ilginçti.Konu ile ilgili yazı yazarsanız.Geleceğe not düşmüş olursunuz.Selam ve sevgilerimle.