« Eski | Yeni »

Tahtakuşlar ve Köy Enstitüleri

Balıkesir ili Edremit ilçesine bağlı Altınoluk yolu üzerinde Güre’yi geçince hemen sarı bir levha gözünüze çarpar “ Tahtakuşlar müzesi 2km.” sırtını kazdağlarına dayamış şirin bir köy Tahtakuşlar. Bu köyde adına yasal olarak müze diyemediğimiz onun için “Galeri” ismiyle tanımladığımız büyük emek ve gayret eseri bir yapı mevcut. Galerinin ismi “ Tahtakuşlar Etnoğrafya Galerisi”dir.

 

 

 
17 Nisan günü Cumhuriyet tarihimizin önemli eserlerinden birisi olan Köy Enstitülerinin kuruluş günü, bu müessese maalesef 1954 yılında kapatıldı. Kapatıldığı gün ise acı bir gün olarak tarihe geçmiştir. Diyeceksiniz ki ne alaka? Ben bu köyde yukarıda belirtilen Tahtakuşlar köyünde köy enstitüsü mezunu bir öğretmenimizle tanıştım. Alibey KUDAR, bu kişi Tahtakuşlar köyüne böyle bir galeriyi kazandıran değerli bir öğretmenimiz.
 

 
Köyün ismi önce “ Kuşcu Alanı” iken daha sonra “ Kuşlar Bayırı” bilahare “ Tahtakuşlar” olarak değiştirilmiştir. Köyün bir özelliği de İstanbul’un fethinde kullanılan gemilerin keresteleri bu yöreden temin edilmiştir. Halkı da toroslardan getirilen Tahtacı Türkmenlerinden oluşmaktadır. Bir öğretmen olarak Türkiye’de ilk defa eşinin heykelini yaptıran ve her şeyi ona borçlu olduğunu yazan kişi Alibey KUDAR’dır.
 

 

 

 

Köyün en ilginç yerlerinden biriside köyün mezarlığıdır. Türk gelenek ve törelerini, ritüellerini görmek mümkündür. Türk töreleri örnekleri mezarlara yöresel ve tarihsel objeler mevcut, örneğin her mezarın yanında ocak var. “ Ocağın tütsün”, “ Ocağın sönsün” gibi sözlerin dayanağı buradan geliyor. Özellikle tarihe meraklı arkadaşların görmesi gerekiyor. Yakında Çamlıbel köyü mevcut, rahmetli Tuncel KURTİZ’in yaşadığı mekanları görmeniz mümkün. 1992 yılında açılan galeri Türkiye’de bir köyde ilk defa açılma özelliğini de taşıyor. Orta Asya’dan Türkiye’ye göç eden Türk boylarının kültür varlıkları, giyim, ev eşyaları, aletler, yazmalar ve diğer eşyalar ile Türkmen çadırı da sergilenmektedir.
 

 

 

 
Galeriyi kuran Alibey KUDAR ve oğulları halen galeriye her yıl yeni objeler ilave ederek faaliyetlerine devam etmektedirler. Ayrıca, burası UNESCO tarafından ödüle layık görülmüş bir mekandır.

Alibey KUDAR yıllardır ziyaretçilerini aydınlatmaya, köy enstitüsü anılarını anlatmaya devam etmektedir. Bu arada ziyaretçilerine anılarını yazdığı kitapçığı hediye etmektedir. Köy Enstitüleri gerçeği güncelliğini koruyor, yoksa halen yazılır çizilir miydi? Yıllardır bölgede konutum olduğu için bölgeye gidiyorum ve her gittiğimde mutlaka Alibey KUDAR ve oğlu Selim KUDAR’ı ziyaret ediyorum.
 

 

 

 

Kazdağları, tarihte “ ida” olarak adlandırılan bir dağ silsilesi olup, köy dağın adeta koynunda yer almaktadır. Edremit körfezi manzarasını köyden seyretmek mümkün ayrıca, güzel çay bahçeleri ve kahvaltı yapacak işyerlerine uğrayarak anılarınıza buraları ekleyebilirsiniz.
 

 
Köy Enstitüleri ile ilgili anı ve tanıtıcı mahiyette çok sayıda yayın var, bilgi edinmek için en azından o yıllardaki okutulan ders programları önemli bir kaynaktır.
 

 
NOTLAR:

1) Köy Enstitüleri 1936 yılında kurulmuş, tamamen köy çocukları bu okullara kaydedilmiştir. Mezunların tamamı köylerde görev yapmışlardır. Köy öğretmeni, öğretmenliğin yanı sıra sağlık memuru ve tarım teknisyeni gibi görevler üstlenmiş ve köylünün güvenini kazanmışlardır. Köy enstitüsü mezunu Mustafa AYDOĞAN’ın “ Köy Eğitim Sistemi ve Köy Enstitüleri” kitabını ilgilenenlere öneririm.Köy Enstitülerinin kuruluş ve devamında büyük emek ve katkıları olan devrin Cumhuriyet Hükümetini, Hasan Ali YÜCEL ve İsmail Hakkı TONGUÇ’u saygı ile anarım.

2) Köy Enstitüleri 1954 yılında kapatıldı. Bu okullar 17.341 öğretmen, 1599 sağlık memuru yetiştirmiştir. Köy Enstitü mezunları mutlaka bir müzik enstrümanı kullanmaktaydı, Öğrenim sırasında klasik yabancı ve Türk romanlarının büyük bir kısmı öğrencilik yıllarında okutulmuştur. Uygulamalı tarım dersleri ülke ekonomisine çok önemli katkı sağlamıştır.
 

 

Süreyya – Ali İyibil

---

« Eski | Yeni »

---