Denetleyen – Denetlenen Bakışı
Mesleki Anılarım
Yıl 1985 Maliye Bakanlığında vergi denetimi ve Gelir İdaresini teftişle görevli iki ayrı merkezi denetim elemanı grubu mevcut, bu gruplardan birisinde görevli denetim elemanı olarak (2) arkadaşla birlikte (3) kişi olarak Balıkesir ili Edremit ilçesinde teftiş ve inceleme ile görevlendirilmiştik.
Meslekte 14 yıllık deneyimim olduğu için Ekip Başkanı olarak ben görevlendirilmiştim. Diğer iki arkadaş ise yeterliliğini vermiş nispeten daha az deneyimli arkadaştı. Edremit Ankara’dan gelen bizler için ideal bir görev yeri idi. Onun için moraller çok iyi ve çalışma azmi yüksekti. Çalışma programımızı yaptık ve vergi dairesinin hangi servislerini teftiş edeceğimizi kararlaştırıp çalışmalara başladık. Mesai saatlerinden sonra ve hafta sonlarında doğası ve deniz sahilleri ile bizlere çok cazip gelen ortamı değerlendiriyorduk. Bu arada yerel yöneticileri ve meslek odalarını ziyaret edip bölgeyi daha iyi tanıma gayreti içine girmiştik. Günler bu şekilde geçiyor, bu arada Vergi Dairesi yöneticileri de bizleri tanıdıkça daha iyi hizmet vermek için canla başla çalıştıklarına yakinen tanık oluyorduk.
Ekonomik bakımdan zengin olan ilçe, çalışmalarınız açısından çok verimli geçiyordu. Denetim elemanı psikolojisi çalışmalarda ne kadar vergi farkı (matrah farkı) bulduk diye birbirimizle yarış ederdik. O günler bizlerin mutlu günleri olarak hatıralarımız arasına girerdi. Bu arada ilginç olaylar her an önümüze gelirdi. Geçmişe bakınca hep bu anıları hatırlarız. Çalışmalarımız sırasında özellikle çok vergi borcu olan mükelleflerin borçlarını neden ödemediklerini araştırıp, o kişilerle görüşerek borçlarını ödemelerini veya taksitle ödemelerini talep ederdik. Genellikle bu konuda borçlu mükellefler talebimizi olumlu karşılardı. Bizde görevimizi yaptık diyerek mutlu olurduk.
Günlerden bir gün dairenin takiple görevli müdür yardımcısı odamıza iki klasör evrakla geldi. Bizde yetkililere “Tahsil edemediğiniz dosya var mı?” diyerek bir gün önce tembihatta bulunmuştuk. Müdür yardımcısı “Efendim bu dosya ile sorunumuz var. Ne yaptıksa başarılı olamadık. Siz de ilgilenebilir misiniz” diyerek dosyaları masamıza bıraktı. Biz de dosyayı incelemeye başladık. Dosyaları inceledikçe merakımız artıyordu. Bu kadar uğraşa rağmen neden sonuç alınamıyordu?
Dosyayı inceledikten sonra söz konusu mükellefi daireye gelmesi için kendisine tebligatta bulunarak, belirttiğimiz tarihte gelmesini istedik. Neticede beklediğimiz gün, istediğimiz saatte odamıza iri cüsseli biri geldi. Müsaade isteyerek oturdu. Hiç heyecanlı değildi. Çok rahattı. Alışık olmadığımız bir durumdu bu. Kendisini tanıtarak konuşmaya başladı. Neden çağrıldığını biliyordu. Tavır ve davranışları ile bizim soru sormamıza fırsat vermeden anlatıyordu. Kimlerin ticari itibarını zedelediğini, işlerinin nasıl sabote edildiğini, limanda yükleme-boşaltma işleri ile uğraştığını, nasıl borçlu duruma düşdüğünü, aslında son derece dürüst ve vatansever olduğunu, alacaklarını tahsil edemediğini, ama yaptığı işler nedeniyle daima fatura düzenlediğini, elde etmediği gelirler nedeniyle kayıtlarda kârlı gözüktüğünü, aslında zararlı olduğunu sürekli anlattı.
Hikâyesi üzüntü veriyordu ama görevimizi de yapmamız gerekiyordu. Yanımızdan ayrılırken itina ile hazırladığı alacaklı olduğu firmaların listesini bize bırakarak, dürüstlüğüm sonucunda bu duruma geldim diyerek odamızdan ayrıldı.
Bize gelince şahsın anlattıklarını not almıştık. Gerekçelerini araştırmaya karar verdik. Neticede anlatılanların büyük çoğunluğunun gerçek olduğu sonucuna vardık. Şahsın mal varlığı olmadığı gibi ödeme imkânının da bulunmadığı sonucuna vararak, ilgilisinden durumunu anlatan bir dilekçe ile başvurmasını ve yasal işlemlerin buna göre yapılmasını önerdik. Mükellef rahatlamıştı, ancak çok büyük eziklik hissettiğine tanık oluyorduk.
Maalesef ticarette her mükellef başarılı olamıyordu. Deneyimlerimizle kimlerin iyi niyetli veya kötü niyetli olduğunu anlayıp ayırt etme yeteneğini kazanmıştık.
İlçeye geldikten birkaç gün sonra vergi dairesi müdür ve müdür yardımcısı bizlerle birlikte olup, yemek yemeyi teklif etmişler, bizde bu teklifi reddetmeyip, bir akşam yemeğinde bir araya gelmiş ve bu vesile ile çalışanların kendi sorunlarını anlatmalarına fırsat verilmişti. Bizde günler sonra kendilerine yemek yeme teklifimizi iletmiş ve bir araya gelmiştik. İlk yemek ciddi bir ortamda geçmişti. Anılardan ziyade dairenin sorunları anlatılmıştı. Bizde geçen süre içerisinde edindiğimiz intibaları anlatıyorduk. Sohbet ilerledikçe konu geçmiş yıllardaki denetim anılarına geldi. Vergi Dairesi Müdürü gayet nazik bir şekilde izin alarak geçmişte yaşadıkları bir anıyı anlattı. Hem komik hem de denetim elemanları arasındaki farklılıklar anlatılmak isteniyordu.
Bizden önce gelen başka bir grup denetim elemanı göreve başladıklarının ikinci günü müdürü çağırarak kendilerini dinlemek için düzenek kurulduğunu söyleyerek odada mevcut mikrofon düzeneğinin kaldırılmasını istemişler. Aslında düzenek denilen odada mevcut ve çay ocağına bağlı bulunan bir hattı. O yıllarda çalıştığımız odada görev yapan bizden önceki yetkili, misafirleri gelince mevcut düzeneklerle istemini iletiyormuş. Bu durumu anlatmalarına rağmen tesisat söktürülmüş. Aslında hiçbir kötü düşüncelerinin olmadığını esprili bir ortamda anlattı. Aynı ekibin mensuplarından evli olan bir denetim elemanı kiralık bir ev tutmuş ve yerleşmiş. Ancak tutulan evin pencerelerinde bir müddet perde olmadan oturulmuş. Denetim elemanlığı hassasiyetinden dolayı vergi dairesinden talepte bulunulmadığı için çözümde üretilemediğinden bir müddet ev bu şekilde kullanılmış. Günlerden bir gün karşı apartmanda oturan bir vatandaş durumu müdürlüğe iletmiş. Bu durumu nasıl söyleyeceğiz diye düşünüp durduklarını, sonuçtan kendisinin oradan geçerken durumu gördüğünü sıkılarak anlatma imkânını bulduğunu, neyse ki bu olayın da anlayışla karşılandığını, gelen teftiş ekibiyle geçen sürede hiçbir olumsuzluk yaşanmadan görev bitene kadar çalışmalarımızı sürdürdük diyerek bunun gibi geçmiş anılarını dinlemiş olduk.
Teftiş elemanlarının bulundukları iller dışında birkaç aylık görevlendirmeler “Turne” olarak adlandırılmaktadır. Bu turneler hem ülkeyi tanımak hem de mesleki tecrübe açısından son derece önemli ve unutulmaz anılar bırakır. Denetim elemanlarının mesleki deneyimleri gereği şüpheci olmaları, peşin hükümlü olmamaları ve çalışmalarının araştırmaya yönelik olması olağan bir durum olup, mesleki bir uygulamadır.
Esen kalınız. 09.12.2019
Yorum eklemek ister misiniz?